Przeszczep mikrobioty (flory jelitowej), zw. także transferem flory jelitowej albo przeszczepem kału, jest metodą, którą po raz pierwszy zastosowano w 1958 r. u osoby zakażonej bakterią Clostridium difficile. Pierwsze informacje na temat wykorzystania ludzkiego stolca do celów leczniczych datują się na okres medycyny chińskiej (IV w n.e.). Dziś jest to metoda uznana, rekomendowana z mocą A-1 (efektywność potwierdzona badaniami klinicznymi) w leczeniu ciężkich, nawracających przypadków zapalenia jelit w przebiegu zakażenia Clostridium difficile. Standardowo w leczeniu tzw. biegunki poantybiotykowej (czyli zakażenia Clostridium difficile) stosuje się pierwszorzutową antybiotykoterapię metronidazolem lub w drugim rzucie – wankomycyną (patrz wytyczne poniżej). Mimo leczenia tymi antybiotykami, około 25-30% pacjentów ma nawracające biegunki, związane z przewlekłym zakażeniem tą bakterią, dla których obecnie jedyną alternatywą dla wielotygodniowej antybiotykoterapii, jest przeszczep mikrobioty jelitowej.
W ostatnich latach w Polsce pojawił się szczególnie toksyczny szczep tej bakterii (rybotyp 027/NAP 1), który powoduje zwiększenie śmiertelności oraz ryzyka ciężkich powikłań i nawrotów biegunki, ponieważ jest oporny na niektóre antybiotyki, a także produkuje więcej toksyn niż pozostałe szczepy. Wielu chorych po wyleczeniu, staje się bezobjawowymi nosicielami tej bakterii, co zwiększa ryzyko nawrotu biegunki przy kolejnej antybiotykoterapii z innych wskazań.
W większości przypadków, standardowe leczenie antybiotykami jest efektywne. Skuteczność terapii metronidazolem ocenia się na około 66%, a wankomycną na około 75%. U chorych, u których leczenie antybiotykami jest nieskuteczne lub występuje nawrót biegunki po zakończeniu leczenia, wskazane jest zastosowanie nieinwazyjnego zabiegu przeszczepienia mikrobioty jelitowej, który wykazuje wysoką, ok. 90% skuteczność w leczeniu zakażeń Clostridium difficile (po jednym lub po 2-3 zabiegach).
W programie przeszczepiania mikrobioty jelitowej w Polsce obecnie aktywnie uczestniczy dziesięć placówek szpitalnych oraz jeden ośrodek ambulatoryjny w Centrum Medycyny Zapobiegawczej i Rehailitacji w Warszawie. W ostatnich 2 latach, zabiegi wykonano z materiału przesłanego z Banku Dawców w 30 szpitalach na terenie całego krajku. Zabiegi można wykonać w tych placówkach medycznych, które posiadają odpowiednio przeszkolony personel, możliwości techniczne oraz wyrażą zainteresowanie tą metodą leczenia.
W celu kwalifikacji do zabiegu prosimy o przesłanie droga mailową na adres biuro@fipz.edu.pl opisu choroby i zastosowanego leczenia. Możliwa jest także osobista konsultacja z lekarzem po uprzednim umówieniu terminu wizyty w naszym Centrum Medycyny Zapobiegawczej i Rehabilitacji w Warszawie (tel. 22/ 100 44 48 lub 667 590 282). Umów wizytę
Kwalifikacja do zabiegu przeszczepienia mikrobioty jelitowej jest dokonywana na podstawie analizy przebiegu choroby i leczenia przez Koordynatora Programu. W każdej placówce jest powołany koordynator, który kwalifikuje pacjentów do zabiegu.
W zakresie zabiegów ambulatoryjnych, w Centrum Medycyny Zapobiegawczej i Rehabilitacji Koordynatorem Programu jest dr Paweł Grzesiowski.
W Szpitalu Powiatowym w Makowie Maz. – koordynatorką jest mgr Danuta Pawlik.
W Szpitalu Powiatowym w Wołominie – koordynatorką jest mgr Zofia Żak-Puławska.
W Szpitalu Średzkim w Środzie Wlkp. – koordynatorem jest dr Aleksander Maleszka.
W Szpitalu Specjalistycznym w Wejherowie – koordynatorem programu jest dr Małgorzata Wójcik-Stasiak
Aktualne wytyczne leczenia zakażeń Clostridium difficile (opracowali dr Adam Hermann, dr Paweł Grzesiowski – listopad 2015 r.)
1. Lekkie i umiarkowane zakażenie:
– Metronidazol 3 x 500 mg p.o. 10-14 dni (ew. gdy problem z doustnym podawaniem 3 x 500 mg dożylnie)
2. Ciężkie zakażenie:
– Wankomycyna 4 x 250-500 mg p.o. 10-14 dni (w zależności od ciężkości zakażenia i masy ciała chorego) lub
– Wankomycyna jw. plus Metronidazol 3x500mg i.v.
Jeśli nie ma możliwości doustnego podawania leku można podawać Wankomycynę 4x500mg w roztworze 100ml 0,9% NaCl w głębokich wlewach doodbytniczych w dawkach jak doustnie.
3. Pierwszy nawrót zakażenia:
– Wankomycyna 4×250-500mg p.o. przez 10-14 dni
4. Kolejne nawroty zakażenia lub brak poprawy po leczeniu jak wyżej:
– przeszczep mikrobioty jelitowej – pierwszy zabieg można wykonać w przypadku braku poprawy nie wcześniej niż po 7-10 dniach leczenia jak wyżej, kolejny transfer w przypadku braku efektu po wcześniejszym transferze nie wcześniej niż po 7 dniach od poprzedniego, przed podaniem kolejnego transferu konieczne podanie wankomycyny przez 4 poprzedzające dni
5. W przypadku braku efektu po wykonaniu 3 zabiegów (od różnych dawców):
– Metronidazol 3x500mg p.o.lub Wankomycyna 4x125mg (500mg) p.o. przez 4-6 tygodni następnie przez tydzień Metronidazol 2x250mg p.o. lub Wankomycyna 2x125mg następnie przez tydzień Metronidazol 1x250mg p.o. ( co drugi dzień) lub Wankomycyna 1x125mg ( co drugi dzień) następnie przez dwa tygodnie Metronidazol 1x250mg p.o. ( co trzeci dzień) lub Wankomycyna 1x125mg (co trzeci dzień)
Probiotyki można stosować jedynie jako profilaktykę biegunki poantybiotykowej, ponieważ nie wykazano ich efektywności w leczeniu zakażenia Clostridium difficile